Tersine Lojistikte Süreç Yönetimi

İşletmeler için lojistik süreçleri değerlendirilirken tedarik lojistiği, üretim lojistiği ve dağıtım lojistiği kadar önemli olan bir diğer süreç ise tersine lojistik sürecidir. Üretici veya perakendecilerin piyasaya sunduğu ürünün yaklaşık yüzde 10'unun geri döndüğü düşünülürse tersine lojistik kavramının önemi bir kez daha ortaya çıkar.

Tersine Lojistik Nedir?

Tersine lojistik; herhangi bir ürün veya bilginin, değerinin geri kazandırılması ya da uygun şekilde imha edilmesi için alıcı noktadan kaynak noktasına doğru akışıdır. Bu akış içerisindeki plânlama, uygulama ve kontrol aktiviteleri ise tersine lojistik kavramının süreçlerini oluşturur. Günümüzde tedarik zincirindeki süreçlerden biri olarak değerlendirilen tersine lojistik, işletmenin sektöründeki rekabet gücünü, esnek çalışma özelliklerini ve en önemlisi de müşterinin işletmeye olan güvenini artıran kriterlerden biridir.

Tersine Lojistik Kavramının Lojistik Süreçlerindeki Önemi

Lojistiğe konu olan bir ürün, pek çok sebeple tersine lojistiğin kapsamına yani tersine dağıtım ağına girebilir. Ürünlerin geri dönüşünün muhtemel nedenleri arasında üretim fazlası olması, kalite kontrol sürecinde başarısız olunması, teslimatın hasarlı ya da yanlış yapılması, stok ayarlamasının yapılamaması, ürünün kullanım süresinin bitmesi, garanti ya da tamir amaçlı dönüşler sayılabilir. Bazen de yasal düzenlemelere bağlı geri dönüşler palet, konteyner, paketleme, sağlık sebepleri gibi durumlardan kaynaklanabilir.

Ürünün geri dönüş ve tedarik zinciri içerisinde nerede ve hangi aşamada gerçekleştiğini gruplamak zor olacağından şu üç temel sınıflama ile ifade edilir:  

1. Üretim dönüşleri: Üretimin herhangi bir aşamasında ortaya çıkan ürünlerin geri dönüşüdür.
2. Dağıtıcı dönüşleri: Nihai ürünün teslim edilecek son kullanıcıya ulaşması aşamasında oluşan dönüştür.
3. Müşteri dönüşleri: Nihai ürünü kullanan tüketicilerin yaptığı geri dönüşlerini kapsar.

Başarılı Tersine Lojistik Çözümleri İçin Yapılması Gerekenler

Ürün iadeleri daima lojistiğin bir parçası olacağından, tersine lojistik sürecinin en iyi şekilde yönetilmesi işletmenin malî sonuçlarına önemli oranda değer katar. Yapılan araştırmalar, işletmelerin tersine lojistik konusundaki endişelerinin sebepleri olarak; ürün kazanımının potansiyel faydalarını yeterince tanıyamama, stok hatalarını gizleme isteği, işletmelerin daha çok çıkış lojistiği konusuna ağırlık vermeleri, geri dönen ürünün kalite düzeyi, uygun elleçleme, etiketleme, taşıma ve araç rotalama gereksinimlerini plânlayamama gösterilebilir.

Ürünün geri alım sürecinde üretim, lojistik ve diğer süreçlerin elbette önemli etkileri olacaktır. Bu nedenle gerekli stratejik düzenlemelerin ve değişikliklerin önceden plânlanması gerekir. Bu konuda eksiklerin tespit edilmesi ve gerekirse işletmenin bazı yeni yetenekler kazanması gerekir. Örneğin, lojistik firmasının bilişim departmanının tüm süreçleri ve aktiviteleri izleyebilecek ve kontrol edebilecek seviyede olması önemli bir yetenektir. Öte yandan lojistik plânlarının hem ileri hem de tersine lojistik süreçlerine en uygun şekilde düzenlenmesi gerekir.

Üretim kontrol sistemi, ürün miktarının plânlanması, zamanlama ve kalite kapsamındaki belirsizliklerin üstesinden gelebilme de işletme yeteneklerinden biri olmalıdır. Tersine lojistiğin başarılı şekilde yönetilebilmesi için işletmenin stok sistemine de tamamen hakim olması gerekir. Ürünlere ait yeni parçalar, geri dönmüş olanlar ve bu parçaların kontrolü stok sisteminin bölümlerine göre uyarlanmalıdır. Tüm çalışanlara bu konuda eğitimler verilmeli, süreçler hakkında bilgi sahibi olmaları sağlanmalıdır.

Her yeni değişim sürecinde olduğu gibi, tersine lojistik süreçlerinde de işletmeler bazı zorluklarla karşılaşabilir. Ancak bu konuda işletmenin bilmesi gereken temel faktör, tersine lojistiğin sunduğu faydalara ulaşmak için bu konuda kaynak ve zaman tahsisine önem vermesi gerektiğidir. Sorunsuz şekilde yönetilen uygulamalar, daha az fire verilmesi için sistemin geneli ile bütünleşmek gerekir.

Tersine Lojistik Sürecini Destekleyen Unsurlar

Tersine lojistik sürecinde ürün kazanımı sağlanabilmesi için işletmenin üretim, dağıtım ve bilişim alanlarında bazı düzenlemeler yapması gerekir. Bunlar kısaca özetlenmek istenirse şunlar söylenebilir:

• Ürünlerin demontaj yapısına uygun olacak şekilde düzenlenmesi,
• Ürün hakkında doğru bilginin edinilmesi ile kontrol sisteminin iyileştirilmesi,
• Ürünlerin geri dönüşüm, demontaj ve yeniden üretim aşamalarına uygun olarak tasarlanması,
• Tersine dönüş için lojistik ağının uygun şekilde plânlanması ve ürünlerin geri alımı konusunda belli başlı kişilerin yetkilendirilmesi,
• Ürün takibinin kusursuz şekilde sağlanması,
• Hem ileri hem de tersine lojistik ağında iyi iletişim tekniklerinin kullanılması,
• Yeniden işlenen ürünler için talep yaratılması ve ürünün kalite seviyesi hakkında müşterinin yeterince bilgilendirilmesi.

Çok yönlü ve alanında lider bir iş ortağı olan Sertrans Logistics ile tüm tedarik, üretim ve dağıtım lojistiği süreçlerinizi başarıyla tamamlayabilir, tersine lojistik sürecine giren ürünlerinizi de güvenli şekilde teslim alarak iş verimliliğinizi artırabilirsiniz.